جراحی فک

جراحی فک که با نام جراحی اُرتوگناتیک (orthognathic) نیز شناخته می‌شود، به اصلاح عیوب و اشکالات استخوان های فک می‌پردازد. و با تنظیم مجدد موقعیت فک‌ و دندان‌ها، به بهبود عملکرد آنها کمک می کند. همچنین این اصلاحات باعث بهبود وضعیت ظاهری فک و صورت نیز خواهد شد. 

زمانی که ارتودنسی به تنهایی برای اصلاح عیوب فک و دندان ها کافی نباشد، از جراحی فک استفاده می‌شود. و در بیشتر موارد، سیم‌های ارتودنسی پیش از جراحی، در حین جراحی و پس از آن روی دندان‌ها باقی می‌مانند تا درمان کامل شود.

ممکن است برای تعیین یک برنامه درمانی مناسب، اُرتودنتیست شما با جراح فک و صورت همکاری داشته باشد. 

جراحی فک باید زمانی انجام شود که دندان ها به رشد کامل رسیده باشند. این زمان در دختران بین سنین ۱۴ تا ۱۶ سال و در پسران بین ۱۷ تا ۲۱ سال است. 

چرا جراحی فک صورت می گیرد؟

جراحی فک، کمک می کند تا: 

• عمل گاز گرفتن و جویدن بهتر انجام شود. 
• مشکلات مربوط به بلع یا صحبت کردن اصلاح شود. 
• سایش و شکستگی دندان‌ها به حداقل برسد.
• مشکلات گاز گرفتن و بستن فک اصلاح شود؛ مثل زمانی که دندان‌های مولار به هم می‌رسند اما دندان‌های جلویی در دو فک به یکدیگر نمی رسند. 
• عدم تقارن صورت اصلاح و بالانس شود، مثلا وقتی که چانه بیش‌از حد کوچک است.
• دردی که به علت بیماری‌های مفصل تمپوروماندیبولار (TMJ) یا سایر مشکلات فک بروز پیدا می‌کند، بهبود یابد. 
• لب ها بتوانند کاملا بسته شوند. 
• اشکالات و آسیب‎های مادرزادی اصلاح شود. 
• وضعیت آپنه‌ خواب انسدادی بهبود یابد.

خطرات

زمانی که جراحی فک، توسط یم جراح متخصص فک و صورت انجام می شود، عموماً بی خطر خواهد بود. 
اما موارد زیر می تواند برخی از خطرات احتمالی این  نوع جراحی باشد:  

• خونریزی ها
• عفونت ها
• آسیب های عصبی
• شکستگی  های فک
• بازگشت فک به موقعیت پیشین
• ایجاد مشکلات جویدن و درد مفصل
• نیاز به جراحی مجدد
• نیاز به درمان‌ کانال ریشه‌ دندان
• از دست دادن قسمتی از فک

پس از جراحی، ممکن است فرد با مشکلات زیر مواجه شود:

• درد و التهاب
• بروز مشکلاتی در غذا خوردن که در این موارد ممکن است نیاز به مصرف مکمل های خوراکی یا رژیم غذایی خاص باشد. 
• نیاز به زمان برای عادت کردن به چهره جدید

آمادگی برای عمل جراحی فک

در اغلب موارد، ارتودنتیست شما، پیش از جراحی بریس هایی روی دندان‌ها قرار  می‌دهد. این بریس ها، ۱۲ تا ۱۸ ماه پیش از جراحی، برای تنظیم و آمادگی دندان‌ها برای عمل انجام می‌شود.
جراح فک و صورت و ارتودنتیست شما، برای رسیدن به بهترین درمان و نتیجه مطلوب با یکدیگر همکاری می‌کنند.

پیش از جراحی، تصویربرداری های اشعه ایکس انجام می شود. در بعضی موارد، نحوه‌ قرارگیری دندان‌ها در کنار هم، نیاز به تغییر شکل دارد.

سیتی اسکن های سه ‌بعدی، برنامه‌های درمانی کامپیوتری و دستگاه‌های ارتونسی موقت اَنکوریج ، به بهبود حرکات دندان‌ها و کاهش زمان استفاده از ارتودنسی کمک می‌کنند. 

این روش‌ها گاهی اوقات کاملا نیاز به جراحی را برطرف می کنند. 

گاهی اوقات، برای پیدا کردن موقعیت دقیق فک در حین جراحی و و رسیدن به نتیجه مطلوب از برنامه‌ جراحی مجازی (VSP)، نیز استفاده می‌شود.

از عمل جراحی فک چه انتظاری دارید؟

پیش از جراحی
برای این عمل جراحی که توسط جراح فک و صورت انجام می‌شود، نیاز به دو تا چهار روز بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. این نوع جراحی، تحت بی‌هوشی عمومی صورت می‌گیرد.

حین جراحی
جراحی معمولا در داخل دهان انجام می شود، بنابراین زخمی روی صورت، گونه و فک ایجاد نخواهد شد. با این حال، گاهی اوقات نیز ممکن است نیاز به ایجاد بُرش‌های کوچکی خارج از دهان باشد. 

جراح برش‌های بر روی استخوان فک انجام می‌دهد و آن را به موقعیت اصلی‌ خود باز می‌گرداند. زمانی که جابجایی فک به طور کامل صورت گرفت و فک در محل مناسب خود قرار گرفت، از صفحات، قلاب یا پیچ‌هایی برای فیکس کردن استخوان استفاده می‌شود.

این پیچ‌ها که از براکت هایی که بر روی بریس های ارتودنسی قرار می گیرند، کوچکتر هستند، با گذشت زمان، با بافت اصلی استخوان ترکیب می‌شوند.

در بعضی موارد، ممکن است استخوان دیگری نیز به فک اضافه شود؛ جراح ممکن است از استخوان‌های ران، پا یا دنده بیمار، برای پیوند به فک استفاده کند و سپس آن را با استفاده از پیچ‌ها یا صفحاتی فیکس کند. 

برای رسیدن به نتیجه مطلوب، استخوان پیوندی ممکن است تراش داده شود. به علاوه، جراحی فک ممکن است روی فک بالایی، فک پایینی، چانه یا ترکیبی از آن‌ها صورت گیرد. 

جراحی فک بالا (استئوتومی ماگزیلاری)

جراحی فک بالا، می تواند برای اصلاح معایب زیر صورت گیرد:

• فرورفتگی یا برآمدگی قابل ملاحظه در فک بالا
• کراس بایت: همتراز نبودن دندان ها در فک بالا و پایین که باعث فرورفتگی دندان‌های بالا درون دندان‌های پایین  می شود. 
• آشکار شدن یا پنهان ماندن بیش‌ از حد دندان ها 
• اُپن بایت: یکی از انواع بدشکلی دندانی که منجر به ایجاد فاصله بین دندان‌های فک بالا و پایین می شود. 
• هیپوپلازی در ناحیه وسط صورت (کاهش رشد اجزای وسط صورت)

جراح متخصص، استخوان بالای دندان‌ها را که شامل سقف دهان و دندان‌های بالا می شوند و به صورت یکپارچه حرکت می‌کند، بُرش می زند.
سپس تا جایی آن را حرکت می دهد که با دندان‌های فک پایین در یک ردیف قرار گیرند. 

برای این که نیاز به انجام ارتودنسی یا عمل‌های دیگر مشخص شود، این برنامه درمانی را از طریق کامپیوتر برنامه ریزی می کنند. 

مشکل اُپن بایت زمانی ایجاد می‌شود که استخوان فک بالای دندان‌های مولار، بیش از حد رشد می‌شد و ظاهر آن که در حالت طبیعی باید صاف باشد، زاویه دار خواهد شد. 

برای اصلاح این وضعیت، جراح استخوان اضافی را خارج می‌کند.
زمانی که موقعیت دندان‌ها و وضعیت فک اصلاح شد، از صفحات و پیچ‌هایی برای فیکس کردن استخوان‌ها استفاده می‌شود.

جراحی فک پایین (استئوتومی ماندیبولار)

استئوتومی مندیبولار برای اصلاح اشکالات و معایب زیر صورت می گیرد:

• تو رفتگی بیش از حد فک پایین.
• برآمدگی بیش از حد فک پایین.

جراح پشت دندان‌های مولار را برش داده و به شکل طولی به پایین حرکت می‌کند؛ تا جایی که جلوی فک‌ها بتواند به شکل یک واحد مجزا حرکت کند. سپس آن را در محل درست قرار داده و آن را فیکس می‌کند.

جراحی چانه یا جِنیوپلاستی (genioplasty)

به کمک جنیوپلاستی می‌توان چانه‌ای را که بیش از کوچک است، اصلاح کرد. کوچک بودن چانه‌ اغلب با فرئرفتگی فک پایین همراه است. 

به طور معمول، جراح می‌تواند چانه را تغییر دهد و در همان جراحی، استئوتومی ماندیبولار را نیز اصلاح کند.

جراح قسمت جلویی چانه را برش زده، به محل جدید انتقال می‌دهد و توسط صفحات و پیچ‌ها آن را فیکس می‌کند.

پس از جراحی

بعد از جراحی، پزشک دستورات لازم را که می تواند شامل موارد زیر باشد به شما می دهد:

• چیزهایی که بعد از عمل می توانید بخورید. 
• چگونگی رعایت بهداشت دهانی
• اجتناب از مصرف دخانیات
• پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین
• داروهایی برای تسکین درد
• این که چه مدت بعد از عمل می توانید به فعالیت های روزانه خود بازگردید؛ که غالبا یک تا سه هفته طول می کشد. 

غالباً شش هفته پس از جراحی، فک شروع به بهبود می‌کند اما بهبودی و ترمیم کامل تا ۱۲ هفته طول می کشد. 

پس از شروع بهبودی، یعنی حدود ۶ هفته بعد از عمل، متخصص ارتودنسی، مرتب کردن دندان‌‌ها را با بریس های سیمی، به پایان می‌رساند.
روند کامل ارتودنسی، از جمله جراحی و استفاده از بریس ها ممکن است چند سال شول بکشد. 

زمانی که سیم‌ها برداشته شوند، ممکن است از نگهدارنده‌های متحرکی برای پیشگیری از برگشتن دندان‌ها به حالت قبل استفاده شود. 

نتایج عمل جراحی فک

اصلاح ناهنجاری های فک و دندان ها، می تواند نتایج زیر را حاصل کند:

• تقارن بهتر در چهره و ظاهر بهتر قسمت پایین صورت
• بهبود عملکرد دندان ها
• بهبود شرایط سلامت از جمله کیفیت خواب بهتر، بهبود تنفس، جویدن و بلع
• بهبود در وضعیت تلفظ حروف و صحبت کردن 

مزایای ثانویه جراحی فک عبارتند از:

• بهبود شرایط ظاهر به لحاظ زیبایی
• بهبود اعتماد به نفس و عزت نفس بیمار

مرجع

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/jaw-surgery/about/pac-20384990